Nu dat weer! Over pleasen en aanpassen …
Nu dat weer! Over pleasen en aanpassen …
Op LinkedIn schrijft iemand dat “er bij pleasegedrag structureel sprake is van ongezond overleefgedrag. Ooit hard nodig om onszelf als kind te beschermen tegen emotionele of lichamelijke verwaarlozing, misbruik of geweld.” De hele post gaat in die trant verder en gooit pleasen en aanpassen op één hoop. En kleeft er meteen het etiket van trauma op.
Drie dingen storen me enorm aan dit artikel: dat ‘mensen plezier willen doen’ (= pleasen) d’office in een negatief kleedje wordt gestoken, dat er dat trauma-etiket op wordt gekleefd en dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen pleasen en aanpassen.
Uiteraard bestaan er mensen die pleasen en zich aan de omstandigheden aanpassen tegen hun eigen natuur in, ooit als coping mechanisme ontwikkelden om te overleven in vreselijke omstandigheden. Maar: bij de grote meerderheid is dat (gelukkig) NIET het geval.
We beginnen bij het begin: de definitie. Pleasen betekent ‘plezier willen doen’. Je doet iets dat anderen plezier doet, dat hen blij of tevreden maakt. Dat negatief framen is niet alleen onwenselijk maar ook kwalijk.
Aanpassen betekent euh … aanpassen: je gedrag aanpassen aan de omgeving of (nieuwe) context, zoals wanneer je je met vakantie aanpast aan de zeden en gewoonten van je gastland. In Oostenrijk zeg je ‘Grüss Gott’ als je in de bergen een andere wandelaar tegenkomt, en in vele landen loop je als vrouw niet met ontblote schouders een gebedshuis binnen.
Je voelt het: plezier doen en aanpassen is niet hetzelfde.
Al kan het ene soms samenvallen met het andere, je kunt gerust mensen plezier willen doen zonder je aan te passen. Je kunt je ook aanpassen zonder mensen plezier te willen doen… En je kunt ook beide niét doen. Maar soms dus wel. Soms.
Ik snap wel waar de voedingsbodem voor dat artikel op LinkedIn vandaan komt, hoor. Heel veel (met name) vrouwen hebben als kind geleerd zich ‘aan te passen’ en ‘lief te zijn’ voor de mensen om haar heen. De ‘sois belle et tais-toi’-opvoedingsregel was nooit ver weg. Ook nu nog zien relatief veel mannen dit als essentieel in het gedrag van vrouwen - als we de lelijke reacties lezen van sommige chimpanseemannen als knappe vrouwen hun mond opendoen.
Ik durf hopen dat de nieuwste generaties meisjes daar nu toch iets minder op wordt getraind. Dochters van verstandige ouders mogen zich tegenwoordig ontwikkelen volgens wie ze zijn. Ze mogen mee debatteren aan tafel: hun mening telt mee, en ze zien voorbeelden van maatschappelijk, cultureel, wetenschappelijk, politiek, economisch of anderszins geslaagde vrouwen als rolmodel. De pechvogels zijn de dochters van chimpanseevaders die als kind en adolescent in het toekomstig gelid van brave, aan mannen gehoorzame vrouwen worden gedrild. ALS dat tegen de eigenheid van deze meid ingaat, krijg je wellicht inderdaad de verwrongen, getraumatiseerde ‘pleaser en aanpasser ten koste van zichzelf’ zoals in het artikel beschreven. Dat deze meiden of vrouwen hulp kunnen gebruiken om zichzelf te ontdoen van dit knellende harnas van verwachtingen én van hun coping mechanisme van pleasen en aanpassen, kan ik alleen maar beamen.
Het een trauma noemen vind ik al minder evident. Want dan moet je uiteindelijk een onderscheid maken tussen Trauma en trauma (die met grote en met kleine t). Verkracht worden als kind of je ouders zien doodgeschoten worden voor je ogen, lijkt me van een andere orde dan moeten zwijgen en luisteren. Toch?
Geen enkel slachtoffer is echter gediend met een strijd om het juiste woord. Maar wel met een correct begrip van wat er precies aan de hand is. En wat dit precies inhoudt. En wat dit precies betekent voor jou, nu en later.
‘Bien nommer les choses ajoute au bonheur du monde’: de dingen juist benoemen draagt bij aan het geluk van de wereld - vrij naar Albert Camus’ gevleugelde uitspraak: ‘mal nommer les choses ajoute au malheur du monde’.
In onze Coretalents-methode zijn er 23 universele kerntalenten. Elk ervan heb je sterk, half of klein. De uiteindelijke kracht van elk ervan wordt mee bepaald door alle andere; de som is altijd meer dan de delen.
‘Mensen plezier willen doen’ zit in twee van de 23 kerntalenten als component (vast onderdeel).
‘Aanpassen’ is een apart kerntalent.
Als elk kerntalent sterk, half of klein is, heb je dus 3³ = 27 combinatiemogelijkheden.
Stel dat je alle drie deze kerntalenten sterk bezit, betekent dit dat ‘mensen plezier willen doen’ én ‘jezelf aan anderen aanpassen’ driedubbel leuk is voor jou. Meer dan dat: het geeft je zelfs energie!
Bovendien, zoals hiervoor al aangehaald, werken alle 23 kerntalenten altijd samen. Er zijn er twee kerntalenten die - gelukkig maar - tegengewicht geven aan rücksichtslos pleasen en aanpassen.
Uiteindelijk zijn er slechts bij 81 van de 94 miljard (!) combinatiemogelijkheden van alle 23 kerntalenten samen (3²³), sprake van een reëel groter gevaar op misbruik vanuit hoe jij zélf bent. Namelijk als de twee empathische kerntalenten én het aanpassingskerntalent - die van hierboven, jawel - niet worden gestut door ofwel een sterk kerntalent voor structuur en tactiek (waar de component ‘berekend en beredeneerd’ in zit), ofwel door een sterk kerntalent voor strategie en langetermijndenken (waar de component ‘berekenend’ in zit). Het komt dus echt niet vaak voor: 81 keer op 94.000.000.000.
Kortom: met zelfkennis kom je een heel eind. Sterke kerntalenten geven energie omdat ze JOUW aard, potentieel en intrinsieke motivatie zijn. Het zijn JOUW ingrediënten die JIJ naar eigen believen inzet om er die gerechten mee te maken die JIJ wilt eten.
Dat anderen jouw gerechten niet passend vinden bij hun smaak (“‘pleasen’ is altijd negatief, want …”), betekent niet dat jij er andere moet maken!
Hou jij ervan mensen plezier te doen? Vooral doen, dan!
Hou jij ervan mee te bewegen met de stroom of bochten te maken in nieuwe contexten? Stop daar dan niet mee!
Het oordeel van anderen over hoe jij je ZOU moeten gedragen of hoe jij jouw leven ZOU moeten leiden, helpt jou niet vooruit om te worden wie je bent.